21.yy’ın en büyük bilimsel gelişmelerine sahne olan CERN, evreni anlamamıza kaynaklık edeceği düşünülen higgs bozonunun keşfine de sahne oldu. Peter Higgs ’in yaşamını bulmaya adadığı bu parçacık evren hakkındaki bakış açımızı köklü olarak değiştirecek.
Çoğu insanın tanrı parçacığı olarak adlandırdığı higgs bozonu, fizik dünyasında daha önce ortaya atılan Einstein’ın görelilik kuramı gibi birçok teorinin de doğruluğu konusunda da emin olmamızı sağlıyor.
Evrenimizin Büyük Patlama adı verilen teoriyle oluştuğunu düşünüyoruz. Bu teoriye göre başlangıçta hiçbir şey yoktu ve büyük bir patlamanın sonucunda evreni oluşturan ilk parçacıklar meydana geldi. Büyük patlama teorisine göre patlamanın hemen saniyede milyonda bir zamanında oluşan ilk tanecikler etrafa saçılıp evrenin oluşumunu başlattı. Ancak oluşan bu ilk parçacıklar herhangi bir enerjiye ve kütleye sahip değillerdir. Peki, nasıl oldu da enerjisiz ve kütlesiz parçacıklar evreni oluşturdu?
Fizikte bilinen en önemli bilimsel bilgilerden birisi her parçacığın enerjisi ve kütlesi olduğu bilgisidir. Büyük patlamanın ardından oluşan kütlesiz ve enerjisiz parçacıkların nasıl enerji ve kütle kazandığı sorunsalı bilim adamlarının kafasını uzun süredir rahatsız eden bir durumdu. Bu durumu açıklamak için ilk kez 1964 yılında Peter Higgs ‘in önderliğindeki ekip higgs bozonu yani tanrı parçacığı fikrini ortaya attılar.
1960 yıllarda Edinburgh Üniversitesi profesörlerinden olan Peter Higgs, Büyük Patlama sonrasında oluşan kütlesiz ve enerjisiz olan evrenin ilk taneciklerine kütle ve enerji kazandıracak higgs bozonu fikrini ortaya attı.
Higgs’e göre evren bir enerjiyle doğdu ve bu enerji fizikte Higgs alanı olarak adlandırılan doğal bir alanın oluşumuna neden oldu. Daha sonra oluşan ilk parçacıklar higgs alanı ile etkileşime girerek higgs bozonu olarak adlandırılan parçacıklar oluşturdu. İşte bu higgs bozonları oluşan ilk kütlesiz ve enerjisiz parçacıklara hız ve kütle kazandırarak evrenin oluşumunu sağladılar. Yıldızları, gezegenleri ve bizleri oluşturan temel şey higgs alanı ve bozonudur. Kütle ve enerji kazandırarak bugünkü evren koşullarımızı oluşturmuşlardır.
16Higgs BozonuHiggs parçacığının önemi bizim evreni açıklamak için kullandığımız Standart Modeli kanıtlıyor olmasından geliyor. Büyük Patlama teorimizin doğru olabilmesi için higgs bozonunun olması gerekiyordu ama bu tarihe kadar bunu kanıtlayamamıştık. Peki, Higgs bozonunu nasıl gördük? Aslında görmedik ve görmek imkânsız. CERN’de evrenin ilk koşulları yaratılmaya çalışılıyor ve bu oldukça yorucu ve masraflı bir iş.
Yine de çok kısa sürede oluşan Higgs bozonlarını Büyük Hadron Çarpıştırıcında görmemiz mümkün değil. O zaman varlığından nasıl haberdar olabiliyoruz? Bilim adamları higgs bozonun oluşumundan sonraki etkilerinden yola çıkarak taneciği kanıtladılar. Şu an ki verilerimize göre Higgs Bozonundan %99 eminiz. Bu parçacık var ve bizim Standard Model’imizi tamamlıyor.
Higgs bozonu her ne kadar kendisini bulan Peter Higgs ‘in soyadını taşısa da tanrı parçacığı adıyla da biliniyor. Aslında bu bir espride başka bir şey değil. Hayatını bu görülmesi imkânsız parçacığı bulmaya adayan Peter Higgs ‘in “Şu Allah’ın belası parçacık bulanamadı da gitti ”cümlesi zamanla tanrı parçacığı şekline dönüştü. Bir şakadan ibaret olsa da çoğu insan evreni anlamamızı sağladığı ve evreninin oluşumunu başlattığı için ona tanrı parçacığı adını söylemeyi sürdürüyor.
Higgs bozonunu bulmanın bize hangi yeni teknolojileri getireceğini kestirmemiz zor ama bildiğimiz tek şey evreninin oluşumunu açıkladığımız Büyük Patlama Teorisinin doğruluğunu koruması.